مهره سرخ

به بازوی رستم یکی مهره بود

که آن مهره اندر جهان شهره بود

بدو داد و گفتش که این را بدار

اگر دختر آرد ترا روزگار

بگیر و به گیسوی او بر بدوز

به نیک اختر و فال گیتی فروز

ور ایدون کز اختر برآمد پسر

ببندش به بازو نشان پدر.

فردوسی

مهره سرخ

سیاوش کسرایی

پیشکش به مهری

ویرایش از تارنمای دایرة المعارف روشنگری

·        بسیار قصه ها که به پایان رسید و باز
·        غمگین کلاغ پیر، ره آشیان نجست
·        اما هنوز در تک این شام می پرد
·        پرسان و پی کننده ی هر قصه از نخست
·        دل دل زنان ستاره خونین شام
·        در ابر می چکید

·        سیمرغ ابرها

·        می رفت تا بمیرد در آشیان شب.

·        پهلو شکافته،

·        سهراب،

·        روی خاک

·        می سوخت، می گداخت

·        در شعله های تب.

·        آوا اگر که بود
·    تک شیهه بود

·        شوم،

·        ز یک اسب بی سوار

·        و آهنگ گام های گریزنده ای ز دشت.

·        آغاز نا شده

·        پایان ناگزیرش را

·        می خواست سرگذشت.

·        اما هجوم تب

·        سهراب را به بستر خونین گشوده لب:

·        - «می سوزم و
·    به آبم،

·        اما نیاز نیست.

·        نه، تشنگی فروننشیند مرا به آب.

·        ای داد از این عطش
·        فریاد از آن سراب.

·        اینجا کجا ست، من به چه کارم؟

·        چه ابرهای خشکی

·        چه باغ های جادویی

·        آن پیر، آن حکیم

·        این میوه های تلخ به شاخ از چه آفرید!؟

·        آن دسته گل چه کس ز کجا چید!؟

·        مادر، ز بهر من

·        این جاودانه بستر پر را که گسترید!؟

·        آیا به باد رفت

·        در باغ هر چه بود!؟

·       تنها به جای، باز

·        میوه کال گسستگی!؟

·        یاقوت های خون

·        تک قطره های لعل

·        این مهره را که داد

·        این سرخ گل، بگو، بگو که به پهلوی من نهاد؟

·        دیر است، دیر دیر

·        بشتاب ای پدر!

·        مادر! به قصه ای

·        با من ز آمدن

·        وز شور و شوق دیدن آن پهلوان بگو

·        بیم از دلم ببر!»

·     خم گشت آسمان

·     - چون مادری - به گونه سهراب بوسه زد

·     سهراب
·     دیدگان را

·     بر نقش تازه داد:

·     تهمینه،

·     در برابر آئینه،

·     سرمست عشق و زمزمه پرداز

·     گیسو فکنده در نفس باد:

·        «آواز داده اند و تهمتن

·        از راه می رسد.

·        دلخوا ه دور من

·        با گام های خویش به درگاه می رسد.
·        رستم کجا و شهر سمنگان ما کجا؟

·        نیروی چیست این

·        کاو را چنین به سوی شبستان ما کشد؟

·        آخر شکار گور و گمشدن رخش

·        هر یک بهانه ای است در انبان روزگار

·        تا فرصتی پدید کند بر نیاز من

·        ای رهنمای چرخ و فلک در شبی چنین

·        کامم روا بدار

·        این بانگ بشنوید:

·        این شور درفتاده به شهر از برای اوست

·        این کوه و دشت و برزن و بازار

·        و این کاخ و بارگاه

·        یا هرچه از من است

·        دل و دیده جای اوست

·        اینک که ناگهان

·        از راه می رسد

·        ای آینه، بگو

·        من چون کنم، چه سان که خوشایند او بود؟

·        گیسو چگونه برشکنم باز

·        یا در میان این همه رنگینه جامه ها

·        آخر کدام یک بگزینم؟

·        با او سخن چه گونه گشایم

·        آرایه چون کنم که به چشمش نکو بود؟

·        آئینه، من به دلبری و حسن شهره ام

·        دیگر که را رسد

·        جز تهمتن که بر گل آتش گرفته ام،

·        باران شبنمی برساند؟

·        آری که را سزد

·        تا کودکی یگانه دوران

·        بر دست و دامنم بنشاند؟»

·     ابری عبور کرد

·     گویی به دستمال سپیدش خیال را

·     از دیدگان خسته سهراب می سترد:

·        «مادر، کجا کجا،

·        این اسب بالدار، کجا می برد مرا؟»

·        تهمینه باره را

·        از پای تا به سر همه می بوید

·        بر زین و برگ و گردن او دست می کشد

·        در یال های او

·        رخساره می فشارد و می موید:

·        «یکتای من پسر!

·        تک میوه جوانی و عشقم کجا شدی!؟

·        ای جنگل جوانه امید،

·        چون شد کز این درخت پر از شاخ آرزو،

·        بی گه جدا شدی!؟

·        گفتم تو را، نگفتم!؟

·        کز عطر راز تو

·        افراسیاب نیز مبادا که بو برد؟

·        اما تو را غرور به پندارهای نیک

·        اما تو را شتاب به دیدار تهمتن

·        چشم خرد ببست!

·        دشمن به مصلحت

·        می داد با تو دست

·        اما تو بی خبر

·        با آن دو رویگان به خطا داشتی نشست!»

·        می کوفت سم پیاپی، بر خاک،
·   آن سمند.

·        سر در نشیب زین

·        تهمینه می کند روی و موی

·        در برگرفته گردن آن باره جوان

·        در خویش می گریست و می کرد گفتگوی:

·        «آخر چرا نشانه یکتای تهمتن

·        آن شهره مهره را

·        بیهوده زیر جامه نهان کردی

·        و این گونه شوربخت پدر را
·        بدنام و تلخ کام جهان کردی؟»

·     سهراب خشم خورده و نالان:

·        ز آن رو که ژاژخواه دهانی به نیشخند نگوید
·        « نوخاسته را نگر که به بازو

·        بربسته نابجا

·        طوق و نگین رستم دستان.»

·     آنگاه

·     تهمینه را به حوصله خواهان:

·        «مادر! درود بر تو و بدرود

·        دردا که مرگ، دامنت از دست من ربود.

·        مادر!

·        هر مهر کز برای منت در نهان بود

·        بی هر ملامتی

·        با تهمتن بدار، که اینک

·        تنهاترین کسی است که در این جهان بود.

·        با او بدار مهر، که شایای آن بود.

·        برخیز و رخ بشوی و برآرای گیسوان

·        دیگر نکن به زاری، آشفته ام روان.»

·     از باره جوان

·     تهمینه زین و برگ و سلاح و لگام را ـ به نوازش ـ

·     بر می گیرد

·     با اسب تن سپرده به تاریکی و به دشت

·     تا چندگامکی

·     همراه می رود

·     آنگه درون ظلمت

·     ـ  پیچان و پاکشان ـ

·     گویی که شکوه هایی با باد می کند:

·        « بدرود رود من، بود ونبود من!

·        ای ناگرفته کام

·        داماد مرگ حجله شهنامه

·        داماد بی عروس

·        ای سرو سرخ فام!

·        گفتم بپروراندم فرزندی

·        زیبا و پر هنر،

·        در رامش آورم سر پر شور تهمتن.

·        باشد که همنشینی این پور و آن پدر

·        در سرزمین ما

·        بیخ گیاه کینه بسوزاند

·        و این مرز و بوم را

·        با با ل های مهر بپوشاند.

·        اینک پسر

·        ـ  گوزن جوان گریزپای ـ
·        بر پشته ای به خاک غریبی غنوده است.

·        اینک پدر

·        ـ تهمتن آن کوه استوار ـ

·        در آسیای دردش

·        چون سنگ سوده است.

·        تنها و دورمانده و ناشاد

·        در این میانه من چو غباری به گردباد.

·        ای آفریدگار!

·        دادی تو بهترین و ستاندی تو بهترین.

·        بیداد و داد چیست؟

·        آن چیست؟

·        چیست این؟»

·    بانگش خطی به روی سیه آسمان کشید

·    تهمینه دور شد، تاریک شد

·    چو لکه ای از شب سیاهتر

·    و آن لکه را بیابان بر برگ شب مکید

·    قد می کشد گیاه شب از خاک های دشت

·    مرغی ز روی سنگ به آفاق می پرد

·    بادی به دوردست

·    آوازهای خامش سهراب می برد:

·       «گل های قاصدم،

·        در جویبار باد

·        از هر کناره رفت

·        یک تن چرا از این همه درها که کوفتم

·        بیرون نکرد دستی و شمعی مرا نداد؟

·        دیر است، آه، دیر،
·   شبگیر.

·        دیگر به جز ستاره کست دستگیر نیست.

·        نه، آب خود مبر

·        ای مرد در به در

·        بازآ، که هم ز سنگ تو جوشند چشمه ها

·        یک دم کنار من بنشین پهلوان پدر.»

·     پر درد مانده، اشک فروخورد

·     از خود به خشم

·     خسته و خاک آلود

·     رستم کنار پیکر بی تاب

·     دستش میان موی پسر بود

·     شیری به تنگنای قفس در

·     یا آبشاری

·     کوبان به صخره سر:

·        «تا گردش سپهر، مدارش در این خم است

·        ننگی چنان و داغ تو بر جان رستم است.

·        دستم بریده، چشم و دلم کور، رود من

·        روزم سیاه، آه،

·        ای آفریدگار چون بر فراز می کشی و می کنی تباه؟

·        گفتند :

·        «مردی رسیده است، یلی یکه در جهان.

·        جز رستمش به رزم، هم آورد گرد نیست.

·        گر تهمتن به عرصه نباشد

·        امید برد نیست.

·        پور و پدر برابر و، بیگانگی، شگفت!

·        با صد نشان که بر رخ و بالا ست

·        نشناختم تو را

·        نشناختی مرا

·        این پرده پوش شعبده گر، چشم بند، کیست

·        این کوری از کجا ست؟»

·        می گفت دل که: «رستم

·        بنگر، ببین، که بوی تو را دارد، بگو، بجو!

·        افسوس، عقل باطل

·        می زد نهیب، نه

·   هان دشمن است او.»

·     خم می شود تهمتن

·     گریان.

·     در گیسوان درهم سهراب

·     سر می برد فرو.

·     گویی که او گلی را نهفته در آن میان

·     بو می کند به جان:

·        «دیری است تا که من

·        در راه  راستی

·        و این سرزمین که زیستگه مردمان ما ست،

·        شمشیر می زنم.

·        تنها نه این منم که چنین می کنم ،پدر

·        می کرده این چنین و هم این رسم از نیا ست.

·        برگشته بخت خصم، که آهنگ ما کند.

·        آه از تو ناشناخته ره، جان بیگناه

·        دشمن چه ها کند!

·        آری شکست گرچه در این جنگ ننگ بود

·        اما به روز واقعه

·        افسوس

·        آن نابکار خنگ خرد نیز لنگ بود.

·        تدبیر بسته لب

·        از هر کرانه راه به تقدیر باز کرد.

·        رستم چه کور بود که گم باد نام او

·        دستی به آشتی نگشاده

·        خود جنگ ساز کرد.

·        دشمن گرفت پاره جان را و با فریب

·        پهلوی او درید.

·        اما چه شومتر به مکافات خود رسید.

·        وای از من پلید

·        کین بسته بود در به دلم با هزار قفل

·        دریغا ز یک کلید!

·        دستت چو تیغ خدعه فرود آرد

·         ـ  حتی به راه داد  ـ 

·        هشدار!

·        عاقبت

·        آن تیغ را به قلب تو می کارد.

·        باری

·        ز این قصه بگذرم که چنین است روزگار:

·       « پیوند و مهر ما ست

·        رشک آور کسان

·        اما غم و جدایی هر جفت نازنین

·        آرام بخش خاطر این قوم زشتکار.»

·     در جستجوی اختری انگار

·     در توده های ابر

·     آن پیر تهمتن

·     رو می کند به پهنه دلگیر آسمان

·     اما هنوز با پسرش دارد او سخن:

·        «رستم

·        همیشه تنها

·        از هفتخوان مدهش شهنامه می گذشت.

·        هر چند جان او

·        در حسرت برآمد و پیدایی تو بود.

·        هر چند چشم او

·        در جستجوی دیدن رعنایی تو بود:

·        نو خاسته دلیری

·        فرزندی

·        همراه و همنبرد.

·        لیکن بدین صفت که تو از راه آمدی

·        تنهاست ـ باز ـ  مرد!

·        آری به آرزو

·        گرم است زندگی

·        بی شعله اش ولیک

·        خاکستری است مانده به جا از اجاق سرد!

·        زان رستمی که چرخ بلندش نبسته دست

·        اینک

·        چه مانده است؟

·        یک پهلوان و در همه گیتی

·        پیروز

·        در شکست!

·        شادا سفر گزیده به منزل رسیده ای!

·        خوشبخت آن که در شب پر هول روزگار

·        آرامش درون

·        او را به شهر جادویی خواب می برد

·        اما مرا

·        که مانده بسی راه ناتمام؟

·        شب خوش

·        که صخره را

·        طغیان پر تلاطم سیلاب می برد!»

·     رستم گرفته دست پسر در میان دست

·     بر لب ز حسرت، آه

·     سنگین به گود ظلمت دل بال می کشد

·     گویی که خامشانه فرو می رود به چاه.

·     شب، چون زنی که پر شود از برکه های قیر

·     آرام در خرام.

·     خورشید خفته بود، نه پیدا چراغ ماه

·     تاریک بود شام.

·     از هیچ کس نبود صدایی که می رسید.

·     سهراب دردمند

·     در خویش می تپید:

·        «آن ماهتاب، سرزده از برج کهنه کو؟

·        کو آن برنده، کو؟

·        گرد آفرید ـ آن گل پرخاشجو ـ چه شد؟

·        آن عطر ناشناس که همچون نسیم خیس   

·        یک دم به جان تفته و سوزان من وزید

·        گم شد به نیمه راه.

·        آیا کسی به دشت

·        آهوی من ندید؟»

کاری از روزبه نوید

·     چونان گلی سپید

·     ـ  به نرمی ـ 

·     گرد آفرید از زره شب برون خزید:

·        «ای جان ناشکیبا

·        سهراب،

·        شب می رود ز نیمه

·        سحر می رسد، بخواب!

·        دیدار ما

·        زیاده در این سرگذشت بود

·        بیگاه و پرشتاب

·        جز حسرتی چه سود، تماشا را

·        گاه عبور تند شهاب از بر شهاب

·        یا دسته گل بر آب؟

·        بگذار همچو سایه در این شب فرو شوم

·        با شورهای دل

·        تنها گذارمت

·        همراه عشق خویش

·        به یزدان سپارمت»

·        سهراب گفت:

·        «نه!

·        با من دمی بمان!

·        در تنگنای کوته آن دیدار

·        دراوج کارزار

·        اهریمنانه دستی گر عقل ما ربود

·        دل های ما به هم، دری از عشق برگشود

·        دیدار ما ضروری این سرگذشت بود.

·        زرین شهاب عشق

·        بر ما عبور کرد

·        هر چند

·        شوری غریب تر

·        جان های برگداخته را از هم

·        آن گونه دور کرد.

·        آری

·        ما عشق را اگر نچشیدیم

·        آن را چو دسته گل

·        بر روی آب های روان دیدیم.

·        و اینک که راه وادی خاموشان

·        در پیش می گیرم

·        عاشق می میرم.

·        اما تو ای عبور نوازش!

·        اما تو ای وزیده بر این برگ ناتوان،

·        هشدار تا سوار شتابان عشق را

·        در هر ردا و جامه به جای آری.

·        دریاب وقت را که تو را جاودانه نیست

·        این بیکرانه را

·        زنهار

·        بیکرانه نپنداری!

·        اکنون برو، روان و تنت پاک و شاد باد

·        همواره از منت

·        با مهر، یاد باد!»

·     در پیچ و تاب های پرندینه با نسیم

·     گرد آفرید

·     چون شبحی دور می شود

·     شب رخنه ها و روزنه می بندد

·     شب کور می شود.

·     آوای بال های شگفتی

·     سهراب را که یک دو دم از خویش رفته بود

·     بر جای خود نشاند.

·     بگشود چشم و سقف سیه را نظاره کرد.

·     می دید:

·     ـ  در چشم یا گمان ـ 

·     درهای آسمان چو گلی باز می شود

·     وز سایه روشن دل ابری سیه، حکیم

·     دستار بسته و خامش،

·     موی و محاسنش

·     چون پاره های مه،

·     آذین روی و سر،

·      بر هودجی ز بال عقابان

·     می آید هر دم بزرگتر.

·     می آید

·     با دفترش به دست.

·     با پرچمی ز شعله ی آتش فراز سر

·     مرغان به جای فرشش

·     می گسترند پر.

·     سهراب

·     ـ  کاسوده می نمود ـ  ز جا خاست.

·     دیدار با حکیم

·     پنداشتی که درد ورا کاست.

·     ژولیده روی و موی

·     خفتان و جامه چاک

·     پیچان و پا کشان

·     دستی به روی زخم تهیگاه

·     خون چکان

·     با حرمتی چنان که بشاید

·     بر او نماز برد.

·     او را سلام داد.

·     وانگه شکسته وار به پیش آمد

·     بر دفتر گشوده شهنامه ایستاد:

·        «ای پر خرد حکیم سخن ساز!

·        با نقطه ای ز خون

·        پایان گذاشتی

·        آن قصه را که عشق

·        دیباچه می نوشت در آغاز.

·        پروردی ام چه نیک و

·        رها کردی ام چه زود!

·        ای گردآفرین

·        به نگارش

·        آیینت این نبود!

·        در شاهنامه ات

·        ای شهریار داد!

·        داری به هر سپاه، یلانی که می زییند

·        شادان به سالیان.

·        در دفتر بزرگ تو با گردش قلم

·        بی مرگ می شود پدرم ـ پیر پهلوان!

·        اما مرا جوان

·        آری جوان به دست همین مرد می کشی

·        بدنام کرده رستم دستان به داستان

·        تهمینه را نشانده به اندوه بیکران!»

·        سهراب

·        غمخنده ای چو بر لب پیر حکیم دید

·        یک چند آرمید

·        وز نو نفس گرفت:

·        «می آمدم به راه

·        چه پاک و چه پویا

·        چون قطره ای به جانب دریا.

·        پیوند،

·        با آن بزرگ زنده ی زایا به چشم بود

·        ـ  غافل!

·        کاندر میان آدمی و آرزو رهی است

·        هر چند پر کشش

·        اما بسا بسا ست خطا خیز و مرگزا!

·        می آمدم

·        تا داد و دوستی

·        بر تخت بر نشانم

·        آنگاه سر به خدمت

·        پیش پدر نهم.

·        بردارم از میان

·        آیین خود سری.

·        کاووس را نمانم و هر جان که دیو خوست،   

·        کاخی به داد برکشم و مهر پروری.

·        آزادگی شود

·        آیین پاک ما.

·        درها چو برگشایم بر گنج و خواسته

·        دیگر کسی گرسنه نخسبد به خاک ما.

·        گفتم که جنگ من

·        پایان جنگ ها ست.

·        ز این پس، جهان ما همه عشق است و آشتی

·        و شاخه های گل

·        در تیردان و ترکش مردان رزمجوی

·        نقش و نشان ما ست.

·        چون قصد نیک بودم و باور به کار خویش

·        پروا نداشتم به دل این کارزار را.

·        بی پایه می شمردم و خصمانه

·        ـ  یا که از سر دلسوزی،  تشویش مادرانه ـ 

·        هر زینهار را.

·        آخر چگونه با تو بگویم، من ای حکیم

·        کاندر میان ابر و مه آسمان ما

·        گم بود گم، ستاره رخشان رهنما!

·        ما، در جدال مرگ، به تاریکی:

·        فرزند با پدر.

·        و آن چهره های زشت سزاوار دشمنی

·        پنهان به گوشه ها

·        بر ما نظاره گر.»

·        قامت کشیده ـ سرکش و سوزان ـ

·        چون آخرین برآمد کاهیده، شمع شب

·        سهراب پر توان

·        دارد سخن به لب:

·        «انگار تا که من بر رسیدم

·        وارونه شد جهان.

·        ناراستی پدید

·        پیوندها نهان.

·        پور و پدر برابر هم تیغ می کشند

·        اما

·        پایی نه در میان.

·        دستی نه پیشگیر.

·        یک لب به مهربانی و پیوند باز، 

·     ـ  نه!

·        از پشت سال ها

·        دوری و انتظار

·        آن دم که پا گرفته یکی شعله، تا بدان

·        از ره رسیده را

·        با چشم دل ببینی و بشناسی

·        در پرده های مه نفسی کارساز،

·     ـ  نه!

·        وقتی به رزم

·        چشم و چراغ تو

·        رستمت

·        می رفت تا پسر بکشد

·        یا خود اوفتد

·        زال زرت چه شد که به تدبیر می نشست!؟

·        سیمرغ رهنمای کجا بود

·        آن قاف آشیان!؟

·        وینک که زخم پهلوی من، چون گل عقیق

·        پر داده عطر مرگ

·        کاووس شاه کیست که بی رأیت، ای حکیم

·        دارو کند نهان!؟

·        لب بسته خامشان،

·        فرمانبران رام کدام آفریدگار

·        یا بد سرشتگان کدام آفرینش اند!؟

·        اینان به خامشی

·        آیا نه هیمه های مدد کار آتش اند؟»

·     سهراب

·     ـ آشفته تر ز پیش ـ

·     دستی به روی زخم تهیگاه می کشد.

·     شب،

·     آه می کشد:

·        «نازش به پهلوانی رستم

·        در واپسین دمان

·        بر خاک سرد بود.

·        خفتن کنار مادر و آغوش گرم او

·        دردا چه بی دوام.

·        کوتاه،

·        عمر شبنم، لبریز درد بود!

کاری از  روزبه نوید

·        گر محنت کسان

·        چون خار سرزنش به دل و جان نمی خلید.

·        یا بردرخت پر گل و پر بار آرزو

·        هر روز نو به نو

·        این بی شمار میوه رنگین نمی رسید!

·        در کشور تو، آه

·        یک سرگذشت نیست چو از آن من، تباه:

·        جنگ و شکست و بی کسی و غم

·        پاداش کدام گناه است این ستم!؟»

·     سهراب

·     ـ در هم کشیده روی، خاموش و خسته ـ

·     تکیه به شمشیر می کند.

·     پرسان، ملول،

·     سر به سوی پیر می کند.

·     اما حکیم

·     بر پرده سیاهی شب، چشم کرده تنگ.

·     ز اندیشه ای، به گفتن پاسخ

·     دارد دمی درنگ.

·     گردنده نقش ها ست به پیش نظر، ورا

·     بر پهنه خیالش

·     دریای آتش است.

·     شعله است و دود و اسب و سیاهی

·     در شعله های سرخ

·     سوارش، سیاوش است.

·     آنگاه، بارگاه،

·     افراسیاب و دشت.

·     طشت طلا و خون

·     سر شهزاده واژگون.

·     و باز، گیر و دار

·     اسفندیار و عاقبت کار.

·     آن سو، شغاد بد کنش و دام،

·     دام شکارگاه

·     رستم، درون چاه

·     در انتها، گریختن یزدگرد شاه

·     ماهوی و آسیابان.   

·     آن شومباره جنگ، شبیخون تازیان

·     توفان و گردباد

·     و آن نامه، اشکنامه ی بیداد

·     ز آن شوربخت جنگی روشن بین

·     درمانده مرد رستم فرخزاد

·      (ماهوی سوری حاکم خراسان.

·        چون یزدگرد سوم به خراسان رفت، بیژن به جنگ او برخاست و شاه بگریخت و به آسیابی شد.

·        آسیابان ماهویه را آگاه ساخت و وی بفرستاد تا یزدگرد را بکشتند.

·        ( شاهنامه  جلد 9 ص 2990 ـ 3016) (فرهنگ واژگان فارسی)

·        شعله،

·        چون مرغ سربریده، پریشان

·        پرپر زنان به درگه و دیوار و سقف شب.

·        اما حکیم

·        ز اوج جایگاه بلندش،

·        خم گشته روی چهره ی سهراب

·        یا جستجو کنان در نقشی از کتاب

·        دارد دریغ و دردی

·        بیرون ز هر کلام

·        زین رو به گفت دیگر آرد سخن به لب:

·        «آرام!

·        ای آرزوی تنگدلان

·        بر کشیده نام

·        تا تارک سلاله رستم!

·        آرام!

·        در راه پر مخاطره بگذاشتی چو گام

·        دیگر چه جای شکوه و اندوه!؟

·        پرمایه پهلوان،

·        در خورد پهلوانی

·        این قصه کن تمام!

انوشه

·        وانگاه،

·        ناخوانده و ندیده ز من برگ بی شمار

·        ناآشنا به پیچ و خم چرخ کجمدار

·        جان شیفته، به کام خطر، درفکنده تن

·        این نکته ها چرا ز تو

·        تندی چرا به من!؟

·        کشور که را و

·        شاه کجا و

·        سپه کجا!؟

·        من در پی افکنیدن این کاخ مردمی

·        و این نظم رنجبار

·        گوینده ای حکیم ام

·        آئینه دار سیرت و سیمای روزگار!

·        من خوشه چین کشته ی دهقان ام.

·        من بازگشت هر سخن و سرگذشت را

·        آنچم (آنچه ام) سپرده اند

·        در پیشگاه داد به پیمان ام.

·        اما تا دانه را ز پوست نپردازم

·        تا نگذرد ز چرخه ی دستاس آزمون

·        تا ورز ناورم

·        تا در تنور آتش اندیشه نفکنم،

·        زان

·        نان نمی دهم!

·        اما حدیث مرگ تو انسان پربها

·        نشناختی مرا که در همه این دفتر درشت

·        حتی نمونه وار

·        آزار مور دانه کشی را فراز خاک

·        فرمان نمی دهم؟

·     ـ  نه!

·   من نمی کشم

·        گردونه های ساکت و سنگین مرگ را.

·       آنرا کسان به شیوه و کردار گونه گون

·        همراه می کشند.

·    ـ  نه!

·    من به باغ خویش

·        بی گاه، بر نمی کنم از شاخه، برگ را»

·        آتش به تار و پود پلاس سیاه شب

·        افکنده پیچ و تاب

·        مشتاق در شنیدن دنباله سخن

·        سهراب

·        دارد بسی شتاب:

·        «آن دم که خود پذیره شدی مهره ی پدر

·         یاقوت دانه، شهره گیتی را 

·        بستی به بازوان،

·        در از بلا به خویش گشودی و در نخست

·        باید که راز فاجعه در سنگ سرخ جست.

·        سهراب، آنچه زیور بازوی و دست توست

·       ـ آن مهره، آی ـ 

·        مهر جهان پهلوانی است.

·        مهری بدان برآمده را، ناچار

·        حتی

·        در مرز و بوم خویش

·        نقشی جهانی است.

·        ناپیشبین و غافل و سهل آزما، کسان

·        که به نوخاسته ی جوان

·        یا هر ز راه تازه رسی، ناگشوده چشم،

·        بیگاه بسپرند چنین مهره گران!

·        آری

·        آن مهره، آن نگین

·        آن لعل درنشسته به بازو بند،

·        چون دانه های دلکش جادویان،

·        کان را درون شعله آتش می افکنند

·        نا گه تو را ز خانه و کاشانه می کند.

·        آواره می کند.

·        آری تو را به گردش چشمی

·        با شهر و با دیار و چه بسیار مردمان

·        با مهر و کینه های بسا ناشناخته

·        پیوند می زند.

·        اما به گشت روز و شب و ماه و سالیان

·        دندانه ی  زمان

·        زر بفت عمر و وقت خوشت را

·        خاموش وار می جود و پاره می کند.

·        آن مهره، هر پلیدی و هر پستی

·        ناداری و ندانی و بیداد و بیم را

·        پیش تو

·        همچو نقش پدیدارمی کند.

·        وین گونه

·        چشم های تو

·        بر درد روزگار

·        بیدار می کند.

·        آن می کند به کار که برخیزی

·        با اردوی ستم

·        تا پای جان بمانی و بستیزی.

·        هر چند دل به خدمت کاشانه می نهی

·        اما جهان به پیش تو لشگر کند به صف

·        بر تیر هر بلا

·        آنک تویی هدف.

·        شمشیر می خوری

·        شمشیر می زنی.

·        دردی تو را دهد

·        زخمی تو را زند

·        جانکاه تر ز مرگ.

·        خواهد زمانه، گوهر یکتات بشکند

·        یا در ستوه آوردت

·        تا نهی ز کف.

·        و آنگاه کار سترگ را

·        باور به خویش و پاکی پندار نیست، بس

·        شادان کسی که در دل ظلمتسرای جهل

·        در سوز خود به نور خرد یافت دسترس.

·        باری

·        این مهره نقش داشت

·        در نام رشک و بیم برانگیز تهمتن.

·        این مهره رنگ زد

·        برعشق تند وسرکش تهمینه.

·        ز این مهره پر گرفت

·        بال بلند آرزویت تا بلند جای.

·        خاموش باش و بیهده بهتان به کس مزن

·        این مهره رخ نهفت به هنگامه، تا تو را

·        خونینه تن کشاند بر امواج شعر من.

·     در انتهای دشت

·     گویی بساط خیمه شب را

·     از جای می کنند.

·     یا در خط افق

·     دیوار روز را

·     بر جای می نهند.

·     شب می رود ز دست

·     اما حکیم را

·     بس حرف ها که هست:

کاری از روزبه نوید

·        «شرمنده آن که پشت به یار و دیار خویش

·        با صد بهانه، روی به بیگانه می کند.

·        سامان نمی دهد، چه توان کرد، حرف نیست

·        آشفته از چه، ساحت این خانه می کند؟

·        فرخنده آن که بی کژی و کاستی به جان

·        در کار می رود.

·        پیروزی و شکستش

·        بیرون ز گفت ما ست

·        فرخنده آن که راه به هنجار می رود!

·        آری توان که رهرو دریا کنار بود

·        آنگه به سالیان

·        بیرون ز ورطه های همه مرگبار، ماند.

·        اما نمی توان

·        بی غرقگی در آب

·        دریاشناس گشت و گهر از صدف ربود.

·        سهراب،

·        ای زخم جهل خورده به تاریکی

·        دارو به گنج خانه کاووس شاه هست،

·        اما نه از برای تو و زخم های توست!

·        آری تو را عطش نه به آب است، از آن که آب

·        در زیر پای توست!

·        از من شنو، که روشنی جان دوای توست

·        در سنگلاخ چشمه ی  دانایی

·        سهراب، جای توست

·        بگذار،

·        یک راز سر به مهر بگویمت آشکار:

·        این مهره ی شگرف

·        معجون مرگ دارو و جان دارو ست.

·        میرایی و شکفتگی جاودان در اوست.

·        زهر است زهر، باده ی لعلش.

·        جز عاشقان، پیاله نگیرند از این شراب.

·        بیگاه می کشد

·        تا هر پگاه بر کشدت همچو آفتاب!

ناخدا افضلی

·        اکنون چه جای یاری کاووس خویشکام

·        که بود و سلامتت،

·        او را به هر دمی است یکی مرگزا خطر!؟

·        یا زال زر که خود ز نبردت نه آگه است

·        سیمرغ را برای کدامین علاج درد

·        آتش نهد به پر!؟

·        بیجا چرا گلایه

·        از این و آن دگر؟

·        گر هر که را به کار

·        چه سودا، چه سود خویش

·        پایان ناگزیری

·        در پیش روی هست،

·        در کار خود نگر

·        پایان تلخ توست، بسی ناگزیرتر.

·        هان ای خجسته جان!

·        ای جاودان جوان

·        تو می روی که زخم تهیگاه خویش را

·        بر هر که خنجریش به دست است

·        بنمایی.

·        تو می روی که زخم تهیگاه خویش را

·        در چشم خستگان پریشان شب زده

·        بر آن کسان که بی خبر از چند و چون کار

·        بازوی خویش را

·        بر طوق پهلوانی پیکار می دهند 

·        بگشایی.

طرح روی کاشی از ب. شبگیر

·        تا عاشقان مباد، کز این پس خطا روند

·        با این چراغ سرخ، به ره آشنا روند.

·        سهراب، خون تو

·        همراه خون سرخ سیاووش

·        اسفندیار و رستم و بسیار چهره ها

·        ـ گمنام یا به نام ـ

·        از هر فراز در شط شهنامه ریخته است.

·        این رود پر خروش

·        دیری است

·        کز چنبر زمانه ی بد خو گریخته است.

·        این رود می رود

·        تا دشت های سوخته را بارور کند.

·        خون است.

·        خون جوش می زند.

·        گل گل ز خاک خاطره می روید.

·        آنگاه،

·        گر دست پرتوان و خداوندی خرد

·        عطری ز باغ خاطره بر پرده آورد

·        سیمای آرزو

·        مغموم و ناتمام ـ بدین گونه ای که هست ـ

·        بر سقف هر نگاه نمی ماند.»

·     در انتهای دشت

·     بحر سپیده دم

·     موجی ز نور بر افق تیره می کشد.

·     نجوا کنان

·     حکیم می اندیشد:

·     «بر دفتری چنان

·     جنگیده ام بسی

·     نه به شمشیر

·     با قلم.

·     هر واژه ای براده ی جان بود

·     جان سوده ام به کار.

·     گفتم، هر آنچه بود، با خرد روز سازگار.

·     بدرود تلخ من!

·     با تهمتن به چاه

·     پایان یکه خواهی و پیروز پروری

·     بدرود با هزاره ی افسانه وار بود.

·     پایان ناگزیر

·     سرآغاز

·     بر دفتر گشوده ی این روزگار بود.»

·     با اندکی درنگ،

·     رو می کند حکیم به سهراب

·     سر می دهد صدا:

کاری از روزبه نوید

·        «اینک دمی ز پنجره صبحدم ببین

·        بر بحر

·        آنچه را که روان است.

·        آن جاودان سفینه که سرگردان

·        با بار مهره های امانت

·        بگشاده بادبان

·        بر روی آب های جهان است.

·        گر نیک، اگر که بد

·        گر دلشکن، اگر که دل آراست،

·        گهواره شما، پیشینه شما

·        غمنامه و سرود و ستمنامه شما

·        زرنامه خرد، عطش داد، عطر عشق

·        شهنامه شما و نسبنامه شما ست!

·        خوش سیر می کند

·        بر شهرهای دیده و دل های بی شمار.

·        باشد که عاقبت

·        در ساحل سلامت

·        صاحبدلان بر او بگشایند بندری

·        تا بار خود فرو نهد، آنجا کند قرار!»

·        سهراب

·        در چشم و لب تراوش شادی

·        در چنگ می فشارد بازوبند.

·        آرام می نشیند، می لغزد، می خسبد

·        بر پهنه کتاب  

 ·       چون سایه ای سبک

·        قویی، به روی آب.

·        اما حکیم

·        ـ اشک، نگین کرده در نگاه ـ

·        آهسته

·        آنچنان که یکی طفل خفته را

·        بردارد از زمین و در آغوش بفشرد،

·        بندد دو بال دفتر از هم گشوده را

·        افشان ز چشم، شبنم سرخی به برگ ها

·        در چشم نیمروز

·        بر دشت می رود

·        اسبی خمیده گردن

·        لخت، بی لگام.

·        چون مهره ای نشسته به بازوی آسمان

·        خورشید سرخ فام.

پایان